„Honderdduizend rietjes van een stier van een alternatief ras is best bijzonder, ook als je bijvoorbeeld kijkt naar de omloopsnelheid die er inmiddels bij het Holstein-ras wordt gehanteerd. Dat de stier jarenlang wordt doorgebruikt, betekent ook dat veehouders kennelijk tevreden zijn”, aldus Jan Klijnstra van Xsires. De organisatie besloot het heuglijke feit te vieren op het melkveebedrijf van Wim Wolswinkel in Woudenberg (UT), die verschillende dochters van de Noorse Roodbonte stier Braut melkt. Om een indruk te krijgen, had hij tien melkgevende dochters aan het voerhek vastgezet.
Vitaal
„Ik had altijd Holsteins, maar het bedrijf werd wat groter, ik wat ouder en dus moest het allemaal wat makkelijker gaan”, aldus de veehouder die al sinds 2001 met melkrobots melkt. Hij ging op zoek naar een zelfredzamer ras en gebruikt inmiddels Fleckvieh en Noors Roodbont in een driewegkruising. „De vruchtbaarheid wordt beter, dat merk je al als je de rietjes op de Holsteins gebruikt, ze worden makkelijker drachtig.” Volgens de veehouder geeft Braut een korte draagtijd en daardoor lichte kalfjes en kalven zijn dochters later zelf ook weer gemakkelijk. „De kalfjes zijn ook heel vitaal.”
Kleiner, robuuster en compacter
Hoe de dieren het op de langere termijn doen, weet Wolswinkel nog niet, de oudste Brauts zijn derdekalfs. Daardoor is het volgens hem wat betreft de uiergezondheid nog afwachten, al kunnen ze vooral door de gehalten goed meekomen in productie. De vruchtbaarheid noemt hij goed. Volgens Klijnstra wordt de goede gezondheid veroorzaakt doordat er in Noorwegen al veertig jaar op de gezondheidskenmerken en voerefficiëntie wordt gefokt. „Het is een zelfredzame koe. De dieren zijn kleiner, robuuster, compacter en hebben een betere voerconversie”, claimt hij. „De Noorse Roodbonten hebben een ruimere voor- en achterhand dan de andere Scandinavische rassen, ze zijn platter en hebben een spiertje. De kruizen zijn hellend en op de juiste manier geconstrueerd, waarbij de beenstand iets krommer is.”
Effectieve populatie
Fraai in de zin van geschikt om mee te nemen naar een fokveedag, zijn de Noorse kruislingen niet direct te noemen. De aanwezige directeur Lars Bredahl van de Noorse coöperatie Geno lacht: „Jullie willen de dieren ook altijd mooi op de foto; daar hebben wij nog nooit naar gekeken. We vinden het eenvoudigweg niet belangrijk.” Hij geeft aan dat zijn organisatie het grootste roodbonte fokprogramma ter wereld heeft, terwijl het ras met 200.000 dieren eigenlijk maar relatief klein is. Met slechts 25 dieren is de gemiddelde grootte van de Noorse melkveebedrijven eveneens klein. Door het beleid is de effectieve populatie met 200 stieren echter groot. „De effectieve populatie bestaat bij het Holstein-ras wereldwijd uit slechts 60 stieren”, vergelijkt Bredahl.
Inzichtelijk maken
Om de kwaliteiten van het Noorse Roodbonte ras voor een breder publiek inzichtelijk te maken, hebben Xsires en moederorganisatie Geno de nieuwe proef bij Wageningen UR aangevraagd. Er zijn inmiddels een 10 tot 12 Nederlandse melkveebedrijven met Holsteins vastgelegd, die in principe de helft van hun veestapel gaan inkruisen met Noors Roodbont. „Deze bedrijven dienen gedurende twee jaar te zorgen voor minimaal 25 drachtigheden van Noors Roodbont en van Holstein, zodat er per bedrijf minimaal 10 tot 12 dieren per diercategorie (kruisling / Holstein) per jaar worden geboren. De dieren worden gedurende drie lactaties gevolgd, met een optie tot vijf lactaties”, aldus Klijnstra.
Bredere opzet
De eerdere Fleckviehproef wordt eigenlijk herhaald, maar dan met een ander ras. Vijf tot zes actuele Noorse stieren worden willekeurig verdeeld over de helft van de veestapel, terwijl de veehouders op de andere helft gewoon Holstein blijven gebruiken zoals ze altijd deden. De nieuwe proef is echter wel breder van opzet, omdat ook de klauwgezondheid via deelname aan Digiklauw meegenomen wordt, evenals het antibioticumgebruik bij de koeien en kalveren. „Ook de nukaprijs, alles wat we zichtbaar kunnen maken, nemen we mee”, aldus Klijnstra. De uitspraak over de kalveren ontlokt Bredahl een nieuwe glimlach. „Er bestaat een systeem dat de boer ’s nachts wekt, wanneer een koe gaat kalven. De Noorse boeren begrepen daar niets van. ‘Je gaat er toch niet uit voor een koe die moet kalven’, was hun reactie. Noorse koeien kalven vanzelf”, aldus Bredahl, die tevens opmerkt dat bijna 40 procent van het ras hoornloos is.
